STRATEJİ VE ZEKA OYUNU : DOKUZ TAŞ

 

DOKUZ TAŞ

( Yenikapı'da yapılan kazılarda bulunmuş, Bizans dönemine ait oyun zemini )

9 Taş oyununun antik mısırda ortaya çıktığı düşünülmektedir. Dünyanın bilinen en eski oyunlarından biridir. Binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan bu oyun, dünyanın en eski yerleşim birimlerinde meraklıları tarafından oynanmış. Başta Hindistan ve Doğu Asya olmak üzere Mezopotamya, Afrika ve hatta Avustralya’da bile dokuz taş oyununa ilişkin arkeolojik bulgulara rastlanılmakta. Oyunun son derece basit ve keyifli olması, aynı zamanda da düşünsel  yetenekleri geliştirmeye katkı sağlaması, bu kadar geniş bir coğrafyada binlerce yıldır oynanmasını sağlamış.

( Rusya’da 13. yüzyılda inşa edilen Vyborg Kalesi’ndeki Dokuztaş oynamak için kullanılmış bir tuğla parçası )

Eskiden insanlar bu oyunu, taşlara ya da killere kazıyarak oynarlarmış. Birbiriyle bağlantılı 3 karenin iç içe geçirilmesi ve 9 adet taş yardımıyla oynanan oyunun amacı rakibin taş sayısını ikiye indirmek. Hem keyifli hem de kazanımı bol bir oyun aslında. Özelikle erken yaşlarda oynanmaya başlanırsa çocuğun stratejik düşünme becerisine inanılmaz katkısı olacağını söyleyebiliriz.

 

DOKUZ TAŞ OYUNU NASIL OYNANIR

Dokuztaş oyunu 2 kişi ile oynanır.

Oyuncular oyuna kura ile başlarlar.

Kura sonunda kazanan oyuncu ilk taşı koyarak oyuna başlar. Sonra rakibi bir taş koyar. Her iki oyuncunun elindeki 9 taş bitinceye kadar sırası ile taşları oyun tahtası üzerine koyarlar. Bu esnada oyunculardan biri yatay ya da dikey olarak taşlarını üçlü yapmışsa (per) rakibinin bir taşını alır. Rakibin üçlü peri varsa üçlü bozulmaz. Üçlü olmayanlardan birini alır. Ancak üçlü perlerin dışında başka taş yoksa üçlüyü bozarak bir taş alır. Çapraz olarak yapılan üçlemeler taş yemek için geçerli değildir.

Oyuncular ellerindeki 9 taşı da oyun alanına bırakmadan oyun alanındaki hiçbir taşı oynatamazlar. 

Yani hamle yapamazlar.

Oyuncular dokundukları taşı oynamak zorundadırlar.

Oyuncular yaptıkları üçlüleri ileri – geri yaparak rakibin taşını yiyebilirler.

Oyun süresi en fazla 20 dakikadır. Bir oyuncu en az 3 dakika içinde hamle yapmak zorundadır. 20 dakika sonunda oyun bitmemişse oyun tahtası üzerindeki taşlar sayılır. Tahta üzerinde taş sayısı fazla olan oyuncu maçı kazanır. Oyun tahtası üzerindeki taşlar eşitse oyun yeniden başlatılır. İlk taş alan oyuncu maçı kazanmış olur. Eğer taş yeme olayı gerçekleşmemiş ise 10 dakika sonunda kazanan kura ile belirlenir.

Oyun tahtasında üçtaşı kalan oyuncu taşlarını istediği gibi hareket ettirebilir. Yani en yakınındaki nokta ile en uzağındaki nokta arasında istediği bir noktaya taşını koyabilir.

Oyun normal devam ediyorsa oyunu 2 taşı kalan oyuncu kaybetmiş sayılır.

Hamle yapamayacak şekilde taşları sıkışmış olan oyuncu oyunu kaybeder.

 

OYUNUN KURALLARI

   9 taş oyunu kuralları çeşitlerine göre de farklılık gösterebilir.

 Daha önceki yıllarda taş üzerinde oynanmasıyla birlikte şimdilerde tahta veya kâğıt zemin olarak kabul edilir. Bunların üzerine çizilen iç içe geçmiş durumdaki üç tane alan, üstte ve altta dikey alanlarda yatay çizgilerle bağlantılı kare üzerindeki dokuzar taşla mücadele durumudur.

§  Toplamda 24 boş nokta var olurken oyuncular, dokuzar adet taşlarını burada yerleştirir. Sonrasında ise aynı çizgi doğrultusunda var olan rakip taş alınır ve oyundan atılır.

§  Hamleler tek sıra şeklinde gerçekleşir. Oyuncular kendi taşlarını boş noktalara oynatarak ilerler.

§  9 Taş oyunu genel anlamda 20 dakika sürmektedir.

§  Her oyuncunun 3 dakika hamle süresi vardır. 3 dakika içerisinde herhangi bir hamle yapmayan oyuncu hakkını kaybetmiş olur.

§  Taş oynatma sırasında hiçbir taşın yanında boş nokta olmaması durumunda oyuncu bir el bekler. Diğer kişiye sıra geçer.

§  Aynı çizgi doğrultusunda üçlü taş durumunun oluşması halinde ise rakip taş yenir.

§  En çok taşı oyundan çıkaran oyuncu oyunu kazanır. Karşıdaki iki taşlı kalınca oyun biter.

§  Bazı durumlarda üç taşı kalan oyuncuya zıplama-atlama özelliği verilir. Bu durum oyun içi dengenin sağlanması amacıyla yapılır. Ancak her zaman için tüm oyun türlerinde bu kural vardır denilemez.

§  Bununla birlikte zekaya dayalı bir oyun olmakla birlikte hem kaçmak hem de mücadele edilmesi istenir. Devamlı taşların güvenli hale getirilerek saldırı yapması amaçlanır.

§  Taktiksel açıdan birçok farklı alternatif kendisini göstermektedir. Bunların en bilineni değirmen taktiği olurken taşların bir anda hızlı bir şekilde oyundan atılması da söz konusudur. Ne kadar az sayıda taş kalsa da rakip taşların bir anda bitirilmesi oyunun eğlenceli hale gelmesini sağlamaktadır. Bundan dolayı hiçbir zaman kişinin kaybedeceği hissine sahip olmaması gerekir. Yapılacak doğru hamleler sonucunda bu durum gerçekleşir.

 

Değirmen Taktiği

 

9 taş severler için en önemli taktiklerin başında değirmen gelir. İki ayrı ikili taş arasında bir taşın devamlı hareket ettirilmesidir. Bu durum sayesinde “aynı çizgi üzerinde üçlü diziliş” sağlanır. Ve taşla tüm rakip taşların alınması gerçekleşir. Rakip taşların oyun dışı bırakılmasında değirmen taktiği çokça kullanılır.

DOKUZ TAŞ OYUNUNUN FAYDALARI

Hafıza, dikkat, odaklanma, strateji, sezgisel düşünme becerilerini olumlu destekleyen bu oyun geçmişimizin en önemli miraslarından biridir. Sezgisel düşünme matematiksel düşünme açısından önemli rol oynar. Sezgisel düşünme sayısal problemlerdeki başarıyı artırır, problem çözme sürecini güçlendirir, ilişkileri çabuk ve açık algılamaya yardım eder . Matematiksel düşünme gücünü geliştirmek ve matematikteki başarıyı yakalamak sezgisel düşünme gücünü arttırmak ile paralellik gösterir denilebilir. Dokuztaş oyunuda oyuncuların, öngörü, bellek, esneklik, uyanıklık gibi niteliklerini geliştirdiğinden sezgisel düşünme gücünü geliştirmek için nitelikli bir oyundur. Dokuztaş iki kişi arasında oynanan basit bir taş oyunu gibi gözükse de matematiksel düşünme gerektiren bir zeka ve strateji oyunudur. Dokuztaş oyununun, özellikle çocuklarda, oyun tahtasına odaklanabilme, olayları gözünde canlandırabilme, gelecekte olabilecekleri düşünerek ileriyi görebilme, yapabileceği birçok hamle içinden en iyisini seçebilmeyi değerlendirme, hedefe ulaşmak için sabırlı ve temkinli davranma, planlama, rakibinin davranışlarını değerlendirebilme, tek başına zorluklarla mücadele ve karar verme açısından kişilik gelişimi, sosyal ortamlarda bulunması açısından da sosyal yönünün gelişmesi gibi konularda olumlu etkileri vardır.

1. Kurnazlık: Oyunun stratejisini planlamak ve oyun kurallarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilmek.

 2. Uyanıklılık: Karşısındakinin kurnazlığına karşı savunma ve önlem.

3. Önceden görme: Hazırladığı oyun manevrasına karşı hasmının tepkisini kestirebilme yeteneği.

4. Esneklik: Beklenmedik durumlarda hemen tepki gösterebilme yeteneği.

5. Direnme: Tüm şaşırtmalara karşın kendi planını sonuna dek sürdürebilme yeteneği.

6. Sağgörü: Özellikle Dokuztaş oyununda hasmından plan ve gücünü gizleyebilme yeteneği.

7. Bellek: Hasmının sağgörüsüne karşın, onun durumunu ve gücünü ne denli saklarsa saklasın kestirebilme yeteneği.

 

DOKUZ TAŞ OYUNU ÇEŞİTLERİ

ÜÇ TAŞ

Üç taş. İki kişi üçer taşla oynanır. İlk üç hamlede oyuncular taşlarını 9 noktadan bir boş olanına koyar, aynı çizgide bir üçlü oluşturan kazanır, yoksa şu iki kurallardan birine göre oyuncular dan biri aynı çizgide bir üçlü oluşturana kadar sırayla birer taş oynatarak oynanır.

1.   Taş herhangi bir boş yere.

2.   Taş en yakınındaki bir boş yere (kenardan boş olan orta noktaya, ortadan boş olan bir kenar noktaya, ya da kenardan yanı başındaki bir boş kenar noktaya).

 

ALTI TAŞ

Altı taş Dokuz taş gibi ama üç yerine iki iç içe kare çizip oynanır. Üç taşı kalanın zıplama hakkı bu oyunda olmaz.

 

 

ON İKİ TAŞ

On iki taş Dokuz taş gibi ama köşeleri de dörder diyagonal çizgi ile birbirine bağlayıp o yönlerde harekete de olanak vererek oynanır.

 

Ñ    DOKUZ TAŞ OYUNUNU ONLİNE OLARAK DA AŞAGIDAKİ LİNKE TIKLAYARAK OYNAYABİLİRSİNİZ.

 

https://www.guvenlicocuk.org.tr/oyun/dokuz-tas

 

Bu haftaki yazımızı sizlerle paylaştık. Keyifli okumalar dileriz.

Yazımız hakkında görüşlerinizi bildirmeyi unutmayın!